Diş hekimliğinin uzmanlık alanlarından biri de ortodontidir. Sadece çocukların değil yetişkinlerin de ortodontik tedaviye ihtiyacı olabilir. Dişlerde çapraşık bir yapılanma olması, çene kemiklerinin birbiri ile olan bağlantısında sorunlar bulunması ya da çene kemiklerinin kafa kemikleriyle olan ilişkisindeki sorunlar bu uzmanlık alanı kapsamındadır. Söz konusu problemler ortodonti kapsamında değerlendirilir, rahatsızlıklara tanı konur ve tedaviler uygulanır.
Diş Hekimliğinde Ortodonti Bölümü Ne Yapar?
Ortodontinin 4 farklı alanda ele alınması gerekir.
- Önleyici ortodonti
- Düzeltici ortodonti
- Çocuk ortodonti
- Yetişkin ortodonti
Elbette bu bölüm, genel olarak diş hekimliği uygulamalarını da kapsıyor. Genel rahatsızlıkların yanı sıra diş yapısı ve çene yapısı ile alakalı olan problemlerin de ortodonti kapsamında değerlendirildiğini belirtmeliyiz. Toplumda yaygın görülen sorunlar arasında ön plana çıkan, çapraşık diş yapısıdır. Bu nedenle ortodontik tedaviler de genellikle bu sorun yaşandığında gündeme geliyor. 20 yaş dişi de çoğu kişide çeşitli sorunlara neden olabiliyor. 20 yaş dişleriyle ilgili bazı sorunların giderilmesinde de ortodontik tedavilerden faydalanılıyor.
Ortodontik Tedaviler Nasıl Yapılır?
Tahmin edilebileceği gibi ortodonti alanında tedaviler sadece tek bir tedavi prosedürünü kapsamaz. Tedavi aşamasına geçilmeden önce sorunun ne olduğu ve bu sorunun neyden kaynaklandığı yani sorunun kaynağı tespit edilmelidir. Tedavi prosedürleri, sorunun kaynağını ortadan kaldırmaya yöneliktir. Buna bağlı olarak hastaların tamamında aynı tedavilerin uygulanması da mümkün olmaz.
Ortodonti alanında tanı konması, en önemli aşamadır da diyebiliriz. Doğru şekilde tanı konması, tedavi seçeneklerinin de en doğru şekilde belirlenmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte hastanın ağız, diş ve çene yapısının da detaylı bir şekilde incelenmesi gereklidir. Örneğin maloklüzyon nedeniyle uygulanan bir tedavi ile çapraşık diş dizilimi ya da gömülü 20 yaş dişi nedeniyle uygulanan tedavi aynı olmayacaktır.
Günümüzde tıp teknolojisinin de gelişmesiyle birlikte artık çok daha konforlu tedavi seçenekleri tercih ediliyor. Daha kısa sürede sonuç sağlayan ve başarı oranı da daha yüksek olan tedavilerle hastaların yaşadıkları sorunlardan kurtulması sağlanıyor. Çeşitli kozmetik problemlerin giderilmesine yönelik olarak da uygulanabilecek tedaviler mevcut. Önemi olan husus, olabildiğince erken dönemde tanı konabilmesi ve böylelikle daha kısa süreli tedaviler ile başarıya ulaşılmasıdır.
Ortodontik Tedavilerin Aşamaları Nelerdir?
Ortodontik tedavilerin aşamaları, hangi tedavi prosedürünün uygulandığına bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak bir fikir vermesi açısından şu aşamalardan söz edebiliriz:
- Muayene
- Görüntüleme tetkikleri
- Hazırlık
- Tanı
- Planlama
- Aktif ortodonti tedavisi
- Pasif ortodonti tedavisi
Muayenenin detaylı bir şekilde yapılması, olası problemlerin daha net anlaşılması için zorunludur. Aynı zamanda çürük diş gibi çeşitli sorunların da muayene sırasında tespit edilmesi mümkün olur. Çene kemiklerinin yahut diş köklerinin değerlendirilebilmesi için röntgen çekilmesi gibi bazı görüntüleme tetkiklerine de ihtiyaç duyulur. Böylelikle çıplak göz ile yapılan muayenede belirlenemeyen problemlerin tespit edilmesi sağlanır.
Tanı ve planlama aşamasında ise ortodontik tedavi seçenekleri değerlendirilir ve sorunun derecesine, hastanın genel durumuna bağlı olarak en ideal tedavi prosedürüne karar verilir. Ardından tedavi aşamasına geçilerek, problemin kaynağı ile beraber ortadan kaldırılması amaçlanır. Aktif ortodonti tedavisinin ardından uygulanan pasif ortodonti tedavisi pekiştirme amaçlıdır. Elbette tedavi sonlandığında hastaların rutin ağız ve diş kontrollerine devam etmesi gerekir.
Ortodontik Problemler Neden Oluşur?
Hastaların yaşadıkları ortodontik sorunları sadece tek bir nedene bağlayamayız. Çok sayıda unsura bağlı olarak problemler yaşanabiliyor. Öncelikle genetik faktörlerin de ortodontik problemler yaşanmasında etkili olduğunun altını çizmeliyiz. Kalıtımsal olarak diş eksikliklerinin olması ya da çene kemiği sorunlarının yaşanması gibi durumlarla da karşılaşıyoruz. Bu nedenle ortodontik sorun yaşayan ebeveynlerin çocuklarının kontrolleri aksatılmamalıdır.
Çocukluk döneminde de ağız ve diş sağlığına önem verilmesi, bazı sorunların erken dönemde tespit edilmesini sağlayabiliyor. Süt dişlerinde meydana gelen çürükler aileler tarafından önemsenmelidir. Koruyucu tedaviler uygulanabilir ve dişlerin zamanından önce çekilmesi gibi sorunluluklar önlenebilir.
Kişide parmak emme, kalem ya da gözlük sapı ısırma gibi bazı alışkanlıkların olması, zamanla ortodontik sorunların ortaya çıkmasına neden olabiliyor. bebeklerde uzun süre boyunca biberon kullanımı ya da emzik kullanımının da yine benzer neticeler doğurabildiğinin altını çizelim. Solunumun sürekli olarak ağızdan yapılması, burun eti sorunları gibi durumlara bağlı olarak ortodontik problemler doğabiliyor. Görüldüğü gibi çok farklı hususlara bağlı olarak bu sorunların yaşandığını söyleyebiliriz.
Ortodontide İdeal Yaş Nedir?
Çocukluk döneminde dişlerde normal olmayan bir dizilimin olduğu tespit edilirse erken dönemde tedaviye başlanması önem taşıyor. Bu noktada ‘ideal yaş nedir’ sorusu akıllara gelebiliyor. Çocuklarda ortodontik tedavi için en ideal yaş aralığı 10 – 12 arasıdır. Ancak çocuklarda çene kemikleriyle ilgili ciddi sorunlar varsa bu durumda ya faktörü göz ardı edilir ve daha erken yaşlarda da tedaviye başlanabilir. Eğer aileler çocuklarının çene yapısıyla ilgili bir sorun olduğunu tespit ederse 7 yaşına gelindiğinde mutlaka diş hekimine başvurmalıdır.
Ortodontik tedavilere erken dönemde başlanması önemlidir. Ancak bu tedavilerin sadece çocukluk döneminde uygulandığı da düşünülmemelidir. Yetişkinler de söz konusu tedavilerden faydalanabilir. Özetlemek gerekirse her ne kadar ideal yaş çocukluk dönemini kapsıyor olsa da yetişkinlik döneminde de yaşanan ortodontik sorunlardan kurtulmanın mümkün olduğunu söyleyebiliriz.
Ortodontik Tedavim Ne Kadar Sürer?
Her hastada ortodontik tedavi süresinin aynı zaman dilimine tekabül etmesi beklenmemelidir. Hangi tedavinin uygulandığı, hastanın yaşı, ağız ve diş sağlığının genel durumu gibi pek çok husus, tedavi süresinin değişmesini beraberinde getiriyor. Hastanın diş hekimi tarafından yapılan öneri ve uyarıları dikkate alıp almadığı dahi tedavi süresini etkiler. Bu nedenle kesin bir süreden söz edemeyiz. Ancak genellikle ortodontik tedavilerin 1,5 yıl civarında sürebildiğini söyleyebiliriz. Elbette hastanın durumuna bağlı olarak daha kısa sürebileceği gibi daha uzun da sürebilir.
Ortodonti Uzmanı Ne İş Yapar?
- Diş teli takmak
- Çene yapısındaki bozuklukların düzelmesine yönelik tedaviler uygulamak
- Diş eksikliği ve diş protezi tedavilerini gerçekleştirmek
- Çapraşık diş dizilimi sorununu gidermek
- 20 yaş dişi sorunlarını gidermek
- Çene darlığı problemini ortadan kaldırmaya yönelik tedaviler uygulamak
- Diş ya da çene yapısı büyümelerinden kaynaklanan sorunları gidermek
- Ağzın normal şekilde açılıp kapanmasıyla ilgili problemleri gidermek
Yukarıda sıraladığımız durumların dışında bazı spesifik nedenlerle de ortodonti tedavisinin uygulanması gerekebiliyor.
Ortodontik Sorunları Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
Genetik unsurlardan kaynaklanan ortodontik sorunları gidermek için yapılabilecek pek bir şey olmaz ancak erken dönemde tanı konması ve tedavinin sağlanması önemlidir. Periyodik olarak diş kontrollerinin yaptırılması, ortodontik sorunları önlemek adına atılabilecek en önemli adımlardan biridir. Çocuklarda süt dişlerinin çıkmasının ardından flor takibinin yapılması, azı dişlere koruyucu tedavilerin uygulanması gibi yöntemler tercih edilebilir.
Şayet süt dişleri çekilmek durumunda kalındıysa yer tutucu tedaviler mutlaka uygulanmalıdır. Daimi dişler çıkana kadar bu tedavi ile çapraşık diş diziliminin oluşmasının önüne geçilebilir. Bebeklerde emzik kullanımı ya da biberon kullanımı konusunda aşırıya kaçmamak ve uzun süreli kullanımlardan da uzak durmak gerekiyor. En geç 4 yaşına kadar çocukların bu tür alışkanlıklardan uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Aksi halde çene kemiklerinde bazı problemler gelişebilir.